Uzun yıllardır göbek kordonunun yaklaşık 30 saniye içerisinde bağlanıp kesilmesi, standart bir uygulama olarak görülüyordu, özellikle hastane doğumlarında. Ancak günümüzde yapılan araştırmalar, kordonun anında bağlanması uygulamasının potansiyel riskler taşıyabildiğini, acil resüsitasyon ihtiyacı olmadığı durumlarda birçok yerde kordon bağlanması prosedüründe ertelemeler yapıldığını gösteriyor.
Yakın zamanda yapılan bir çalışmanın sonuçları, kordon bağlamayı yaklaşık 5 dakika ertelemenin, yeni doğan bebeklerde beyin gelişimi üzerinde pozitif etkisi olabileceğini gösterdi. Journal of Pediatrics dergisinde yayınlanan bu çalışma, 73 sağlıklı bebeğin katılımı ile Rhode Island ve Brown Üniversitelerinden bilim insanları tarafından yürütüldü.
Ferritin ve miyelin seviyesinde artış
Çalışma sırasında, kordonları bir kaç dakika geç bağlanan bebeklerde oldukça etkileyici değişimlerin yaşandığı görüldü. Öncelikle kanlarındaki demir mineralinin depolanmasını sağlayan ferritin seviyesinin, kordonları doğumdan hemen sonra bağlanan bebeklere kıyasla daha fazla olduğu ortaya kondu. Ayrıca MRI sonuçları, beyinlerindeki miyelin maddesinin arttığını gösterdi. Araştırmacılara göre bu iki fark, birbirleri ile ilişkili.
Miyelin, sinir sisteminin düzgün çalışmasını sağlar. Sinirleri ayıran ve verimli bir şekilde iletişim kurmalarına yardımcı olan yağlı bir maddedir. Beyinlerimizdeki ‘ak madde’nin büyük bir kısmını oluşturur ve ‘gri madde’mizi ya da sinir hücrelerimizi korumak için çalışır.
Miyelin yokluğunda sinirsel mesajlar kontrolden çıkabilir. Multipl skleroz (MS) gibi demiyelinizan hastalıklarda myelin seviyesinin kademeli bir şekilde azaldığı görülür. Miyelinin yağlı koruması olmadığında, sinir hücrelerinde yaralanmalar ve hasarlar görülmeye başlar.
New York Huntington Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Departmanı başkanı Dr. Mitchell Kramer, miyelin ve ferritinin önemini şu şekilde açıklıyor:
“Araştırılmak üzere bu faktörlerin seçilmiş olmasının sebebi, bilişsel, motor, sosyal-duygusal ve davranışsal gelişim ile ilişkilerinin olması. Kandaki ferritinin seviyesi ve beyindeki miyelin içeriği ne kadar fazla olursa, bu önemli gelişimsel etmenlerin sonuçları da o kadar iyi olur.”
Ancak Kramer’a göre bu bulguların net bir şekilde doğrulanması ve hem anne hem de bebek açısından güvenliğinin garantilenmesi için daha fazla araştırmanın yapılması gerekiyor.
Göbek kordonu hemen bağlanmadığında ne olur: Ertelemenin faydaları
Çalışmadan araştırmacılara göre göbek kordonunu hemen bağlamamak, plasentadan bebeğe doğru zengin demir içerikli kan akışına sebep oluyor ve bu durum miyelin düzeyinde artışı beraberinde getiriyor.
Aradaki bağlantının ise oligodendrosit hücrelerinin olduğu düşünülüyor; bu hücreler, beyinde miyelin üretimini sağlıyor ve demirle çalışmaya başlıyor.
Göbek kordonları geç bağlanan bebeklerde, plasentadan gelen ekstra demir, oligodendrosit hücrelerini daha fazla miyelin üretmeye sevk ediyor.
“Oligodendrosit hücrelerinin işlerini yapabilmeleri için demire ihtiyaç duyduklarını biliyoruz.” diyor Rhode Island Üniversitesinden Prof. Debra Erickson-Owens. “Oluşturduğumuz hipoteze göre, ferritinin seviyesindeki artış, oligodendrositlerde daha fazla demir varlığı anlamına gelebilir.”
Pediatrlar Dr. Raghavendra Rao ve Dr. Reeta Bora’ya göre bu durumun olası bir diğer açıklaması, göbek kordonundaki kanın, oligodendrositlere dönüşerek daha fazla miyelin gelişimini tetikleyebilecek kök hücreler içermesi olabilir.
Konu aslında hiç de yeni değil
Göbek kordonunun anında klemplenmesinin ve kesilmesinin zararlı olabileceği konusu uzun zamandır biliniyor. Charles Darwin’in büyükbabası ünlü fizikçi Dr. Erasmus Darwin, 1796 yılında Zoonomia kitabında riskleri şöyle özetlemişti:
“Göbek ipinin çok erken bağlanması çocuğa çok zarar veriyor. Kordondaki tüm nabız kesilene kadar kordon serbest bırakılmalıdır. Aksi takdirde çocuk olması gerekenden çok daha güçsüzdür, çocuğa geçmesi gereken kanın bir kısmı plasentada kalır.”
Doğumda göbek kordonunun daha geç bağlanmasının uzun vadeli faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
* Kan hacminde artış
* Demir eksikliği anemisi riskinde düşüş
* Yaklaşık 6. ayda demir depolarında %50 oranında artış
* Kordon bütünlüğünü korumak, plasentanın solunum fonksiyonlarını tamamlamasına izin vererek nefes almayan bebeğe oksijen akışının sürdürülmesini sağlar.
* Kordonun geç bağlanması ile hipovoleminin önlenmesi, özellikle vaktinden önce doğan bebekler açısından önemlidir.
* Kordonun geç bağlanması ile artan kan hacmi, ilaç tedavisine ve hacim genişleticilere olan ihtiyacı azaltarak bradikardi riskini düşürür, kan basıncını yeniden düzenler.
* Gerektiğinde kordon bütünlüğü korunarak da canlandırma işlemi yapılabilir.
Ne kadar beklemek gerekiyor?
Geciktirilen kordon bağlanması, son zamanlarda oldukça ilgi görüyor; ancak bekleme süresinin ne kadar olması gerektiği tam olarak net değil.
Dünya Sağlık Örgütü şu anda göbek kordonunun, “anne ve bebek sağlığının iyileştirilebilmesi için” doğumdan sonra 1 ila 3 dakika içerişinde bağlanmasını öneriyor. Amerikan Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları Koleji ise 30 ila 60 saniyelik süre tanıyor.
Erickson-Owens ise yaptıkları çalışmanın ışığında beş dakikalık kordon bağlama kılavuzu yaratılmasını umuyor. “2 dakikanın bile yetmediğini gördük.” diyor Erickson-Owens. “Bu durumun pratikte de göz önünde olmasını istiyoruz.”
Sonuç
Göbek kordonunun bağlanması ve kesilmesi uygulamalarında daha farklı bir yaklaşımın zamanı geldi belki de. Kordonun geç bağlanması ile bebeklerde erken hemoglobin ve demir artışının sağlandığına dair kanıtlar günden güne artıyor. Hastane doğumu için göbek kordonunun geç kesilmesini doktorunuzdan talep edebilirsiniz.
Makalenin derlendiği kaynaklar:
ausmed.com
healthline.com
